اختصاصی ترنم شعر/ سرقت در هنر این روزها بحثی است که مدام به روز می‌شود. یک روز سر از گالری‌های نقاشی در می‌آورد و یک روز از سینما.
ادبیات و به خصوص شعر و ترانه هم از این قضیه مستثنی نیست و اتفاقی نیست که مربوط به امروز باشد. از گذشته تا امروز انواع این سرقت‌ها –چه خواسته، چه ناخواسته- وجود داشته است. یک روز مانند اتفاقات و سرقت ادبی حمید هیراد نقل محافل می‌شود و یک روز همچون سرقت از یک ترانه‌سرای ناشناس، بی‌صدا فراموش می‌شود.
در بخش اول از پشت پرده اتفاقات ترانه “حاضر بودم” از یک سرقت ادبی می‌شنویم!
بیتا طایی نامی ناشناس در دنیای ترانه نیست. ترانه‌سرای جوانی که با سیامک عباسی، علی لهراسبی، رضا صادقی، بابک جهانبخش، امین قباد و… خود را در میان ترانه‌سراها مطرح کرد، به تازگی اعلام کرده‌است ترانه‌ی منتشر نشده‌اش به سرقت رفته است. ترانه آهنگ حاضر بودم از گروه نوشه با صدای احسان کرمی، ملودی اشکان خشایی و ترانه آتوسا کلانتری که چندی پیش در سریال شبکه خانگی هم‌گناه اجرا شد، ترانه مذکور است.
اما داستان این ترانه چیست؟ ترانه اجرا نشده و چاپ نشده چگونه می‌تواند به سرقت برود؟ و اینکه اصلا سرقتی رخ دادهاست یا خیر؟ و پرسش های دیگری که در این گفتگو به آن ها پاسخ داده شده است. بیتا طایی از پشت پرده این ماجرا برایمان می گوید؛
ابتدای کار توضیح دهید اصلا ماجرای ترانه شما چه بوده‌است؟ آن ترانه را با چه کسی کار کرده بودید و دیگر عواملش چه کسانی بودند؟
فکر می‌کنم حدود 6 سال پیش، اشکان خشایی ملودی در اختیار من قرار داد و من روی آن ملودی ترانه خود را نوشتم. چندی بعد ترانه را همراه با ملودی به ایمان پندی فروختم. آن کار برای تنظیم برای شجاعت شفاعی ارسال شد اما به تنظیم نرسید.
چرا پخش نشد؟ مشکل مجوز داشت؟
نه مشکل مجوز نبود. ایمان پندی خواننده ای است که دلی کار می کند و آن زمان سه ترانه به او دادم و یک ترانه را پخش کرد اما دو تای دیگر را اصلا به ارشاد نفرستاد.
چطور متوجه آهنگ گروه نوشه و ترانه آتوسا کلانتری شدید؟
پیش می‌آید کاری را واگذار می‌کنی و دیگر خبری از آن کار نمی‌شود. من هم آن کار را فراموش کرده بودم. ناخودآگاه چند شب ترانه‌اش در ذهنم چرخید و یاد آن کار افتادم. یادم نمی‌آمد که چه اتفاقی افتاده بود. در گوگل جست‌وجو کردم و دیدم که کار را احسان کرمی اجرا کرده‌است! هرچه گشتم تنها به نام آتوسا کلانتری بر می‌خوردم. به خودم شک کردم که آیا اصلا این کار متعلق به من است یا خیر! استوری‌ای در صفحه اینستاگرامی‌ام گذاشتم و نوشتم دوستان قدیمی صفحه‌ام کسی این ترانه من را بخاطر دارد؟ که دو نفر از دوستان گفتند بخاطر دارند. به ایمان پندی پیام دادم و از او جویا شدم که آیا من این کار را به تو واگذار کردم؟ که او تایید کرد. به دلیل پاک کردن تلگرامم، از او خواستم برایم کار را ارسال کند. از همین جا از او به خاطر همکاری اش سپاسگزارم. در تاریخچه تلگرام ایمان پندی اوایل سال 2016 کار برای تنظیم کننده ارسال شده بود.
و بعد از این که فایل را پیدا کردید به ترانه‌سرا و آهنگساز پیام دادید؟
بله. به خانم کلانتری پیام ارسال کردم که شما به چه حقی از 60 درصد ترانه من استفاده کردید و آن را به نام خود زدید. اما به من گفتند تو دروغ می‌گویی. این کار هیچ شعری نداشت و من آن را نوشتم. بر فرض که به ذهن دو ترانه سرا یک شعر مشترک خطور کند، اما آیا می‌شود چهار، پنج بخش ترانه را کسی بنویسد که من قبلا نوشته‌ام؟ آیا این منطقی است؟
یعنی خانم کلانتری معتقدند کار بدون معر (تعدادی حروف بی معنی کنار هم برای تعیین ملودی و وزن) در اختیارشان قرار گرفته‌است؟ ملودی‌ای که در اختیار شما بود، معر داشت؟
نه کاری که اشکان خشایی به من داد فقط آوا بود. آتوسا کلانتری در صفحه چتی که با او دارم هم در ابتدا گفت تمام کار را من نوشتم، اما بعد گفتن قسمت‌هایی از ترجیع را تغییر دادیم! من که نفهمیدم چه چیز کاری که معر نداشته را تغییر دادهاست!
برخورد شما خیلی رو به جلو نبود؟
حقیقت این است که اگر او به من می‌گفت اشتباهی شده و عقب نشینی می‌کرد اصلا ماجرا را علنی نمی‌کردم! نهایتا یک استوری می‌گذاشتم با صدای اشکان خشایی و به او می‌گفتم خوب زدی! در همین حد! اما این واکنش که به من گفتند تو دروغ می‌گویی باعث شد به خودم بگویم باید این قضیه را ثابت کنم. قسمت بد ماجرا هم این بود که به من گفت این کار مجوز گرفته، تو در این هفت سال کجا بودی!؟
و بعد هم ویدیویی را در صفحه شخصی‌تان منتشر کردید.
بله ویدیویی را درست کردم که ابتدای کار اصلی با صدای اشکان خشایی است و کار دوم با صدای احسان کرمی. بعد توضیحی نوشتم که این کار به این شکل بوده‌است و دوستان هم لطف داشتند حمایت کردند. برخی دوستان هم به من گفتند که پرونده کاری‌ات مشخص است، بیخیال ماجرا شو اما من استوری هم گذاشتم و گفتم اگر رسما از من عذرخواهی کند و واقعیت را بگوید، کوتاه می‌آیم.
کار شما به ارشاد نرفته‌است و کار گروه نوشه مجوز گرفته‌است و پخش شده! مستندات شما برای اثبات این ادعا چیست؟
فایل صوتی آهنگساز و ترانه من هست. شجاعت شفاعی هم کار را همان زمان دریافت کرده بود و صفحه چت تلگرام و تاریخچه آن موجود است. ایمان پندی هم به عنوان خواننده به همراه مستندات می‌تواند شهادت بدهد و مسائل مالی میان ما هم کاملا گویای این ماجرا است.
واکنش همکاران نسبت به این موضوع چطور بود؟
دوستان به من گفتند شکایت کنم و کار را پیگیری کنم. ترانه‌سراهای عزیزی هم استوری‌های من را دیدند که صفحه‌ام را نداشتند. این برای من جالب بود که ماجرا را شنیده‌اند و پیگیری می‌کنند. عقیق آزاد هم به من پیام داد و گفت اشکان خشایی با چهار کار من هم همینکار را کرده‌است و ترانه مکرم هم گویا با اشکان خشایی همچین مشکلاتی داشته‌است. یکی دیگر از دوستان هم که از من خواسته نامش را نبرم به من گفت اشکان خشایی برای من ملودی میفرستاد و می‌گفت تغییرش بده، وقتی می‌گفتم این خوب نوشته شده! می‌گفت نه این ها معرند تغییرش بده!
فکر می‌کنم آهنگساز حلقه مفقود شده این ماجراست! چرا به اشکان خشایی پیام ندادید؟
او پاسخ نداد و خود را به بیخیالی زده. درست است به اندازه کافی بحث ترانه‌سرا مطرح شده و از او غافل شدم. منطق می‌گوید مقصر، بیشتر آهنگساز است. ترانه‌سرا اول اینکه در دریافت کار سهل‌انگاری کرده‌است. چون منِ ترانه‌سرا فرق معر و شعر را می‌توانم تشخیص دهم، وقتی ترانه‌ای روی کار نشسته، مشخص است که معر نیست! دوم هم برخورد آتوسا کلانتری اصلا حرفه‌ای نبود. با تجربه‌ای که دارم می‌گویم مهم‌ترین مسئله اخلاق حرفه‌ای است. من با او بد صحبت نکردم و پاسخی که دریافت کردم خارج از تصورم بود.
و حالا قرار است شکایت کنید؟
دوستان به من می‌گویند شکایت کن، این مقدار هزینه دریافت می‌کنی اما من با بحث‌های مالی آن کاری ندارم. هرچقدر بابت کار دریافت کرده برایم مهم نیست. نمی‌خواهم خیلی به حاشیه بروم ولی آدم‌ها با کارشان خودشان را ثابت می‌کنند.
و حالا که قصد پیگیری دارید و اشاره کردید آهنگساز در وهله اول مقصر است، توجه‌تان روی او خواهد بود؟
توجه که نه. من دوست دارم آهنگساز پاسخگو باشد. نه فقط بخاطر خودم که به خاطر باقی همکارانم و سابقه‌ای که او دارد. چون همکارانم اغلب بیخیال پیگیری شده‌اند اما من حتما پیگیری خواهم کرد. چون اگر حق با من نبود قطعا قدمی بر نمی‌داشتم. مطمئن باشید اگر بخش های ترانه‌ی من را از کار خارج کنید، امکان ندارد کار واگذار شود، چه برسد به اینکه سر از یک سریال پرمخاطب در بیاورد! اسم کار حتی از ترانه من بوده‌است. اگر اشکان خشایی خواسته کار تغییر کند فقط برای این بوده که صد در صد کار من نباشد که این کار هم خیلی ناشیانه انجام داده است.
بخش اول این مصاحبه را خواندید. گویا همه چیز واضح است. اما آیا واقعا همه چیز واضح است؟ برای روشن شدن ماجرا باید پای صحبت‌های هر سه طرف ماجرا نشست.
پایگاه خبری ترنم شعر در بخش دوم، گفت‌وگویی با اشکان خشایی، آهنگساز این کار ترتیب دادهاست که آن را می‌توانید با کمک لینک مندرج دنبال کنید.
http://www.taranomesher.ir/sl/n/479
اما این ماجرا حلقه مفقوده‌ی دیگری هم دارد. ضلع سوم این اتفاق متاسفانه این مثلث را تکمیل نکرد. آتوسا کلانتری ترانه‌سرای دیگر مورد نظر این اتفاق با وجود ابراز علاقه برای مصاحبه؛ با گذشت 9 روز از پیگیری‌های پایگاه خبری ترنم شعر (ابتدا با اعلام اینکه وکیل باید اجازه مصاحبه بدهد و بعد از موافقت وکیل، بدلیل عدم پاسخگویی به خبرنگار پایگاه) مصاحبه‌ای با پایگاه برای روشن شدن ماجرا صورت ندادند. آتوسا کلانتری پیشتر به خبرنگار پایگاه اعلام کرده بود: “بصورت قانونی پیگیر ماجرا هستم.”
گفتگو: محمدرضا داداشی آذر
