هم‌جواری ابزار ساختمان‌سازی و کارگران با مزار کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی روایت‌گر چهره یک بنای متروکه و نیمه‌کاره از آرامگاه این شاعر است.
برای برخی گردشگران شهر اصفهان، مزار کمال‌الدین اسماعیل اصفهانی همانند سی‌وسه پل، عمارت عالی‌قاپو و … توقفی است که آن‌ها را به روزگار یک شاعر در قرن هفتم هجری می‌برد. آخرین قصیده‌سرای بزرگ ایران تا آغاز حمله مغول؛ اما انگار مزارش نیز چون نامش مغفول مانده است.
پارک «کمال» واقع در خیابان «کمال» جایی است که آرامگاه کمال‌الدین اسماعیل واقع شده است اما آن‌چه از بیرون بنا به نظر می‌آید بیشتر شبیه به یک ملک رها شده است. هر چه به آن نزدیک‌تر می‌شویم، بیشتر چهره یک بنای مخروبه و رها شده را به خود می‌گیرد. وضعیت فعلی مزار این شاعر یا راه گردشگران را پیش از ورود به سویی دیگر کج می‌کند و یا موجب تعجب و شوخی درباره آن می‌شود.
تخته‌های رها شده، کیسه‌های گچ و سیمان و ابزار بنایی این روزها تنها مهمان این آرامگاه هستند و بر سنگ مزار این شاعر به جای فاتحه و گل، لباس، فلاسک و قند کارگرانی به جا مانده است که مشغول به‌سازی این بنا بوده‌اند! قدمی سمت این سنگ مزار نمی‌آید اما یک جفت کشف کارگری در کنار آن به جا مانده است تا این بنای تاریخی که انگار در حال به‌سازی است را هر چه بیشتر به یک بنای نیمه‌کاره یا متروکه شبیه سازد.
کمی آن طرف‌تر از کیسه‌های گچ و سیمان، در کنار دیوار کتاب‌های ناگرفته و ورق ورق شده‌ای بر زمین افتاده‌اند و هیچ چیز در مزار این شاعر نه شبیه یک بنای تاریخی است و نه حتی شبیه یک آرامگاه!
برخی که تا حدی از سرگذشت این بنا اطلاع دارند می‌گویند که زمین این بنا در میان دعوای بین سازمان اوقاف و شهرداری چنین افتاده است.
بر اساس آن‌چه در روزنامه «اخگر» مورخ آبان ۱۳۰۹ نوشته شده، بنا بوده است که بین پل خواجو و سی‌وسه پل برای این شاعر آرامگاهی ساخته و گور او به آن‌جا منتقل شود که خیابان واقع در آن مسیر به همین سبب «کمال» نام گرفت اما پس از گذشت سال‌ها هنوز مزار او منتقل نشده است.
بخش مربوطه در روزنامه «اخگر» مورخ آبان ۱۳۰۹ که در پی می‌آید:
«همان طوری که از جدیت حکمران محترم اصفهان انتظار می‌رفت و بالاخره مسأله مقبره کمال اسماعیل از مرحله حرف قدم در دایره عمل گذارده، و اخیراً بر حسب صوابدید معظم‌الیه مقرر شده است که مقبره آن سرمایه افتخار اصفهان و اصفهانی از جوباره که به مناسباتی ساختمان آن صورت پذیر و مقتضی نبود به خیابان جدید دنبال رودخانه واقع بین پل چهارباغ و پل خواجو، که یکی از بهترین خیابان‌های اصفهان خواهد شد، منتقل شود و در قسمت زمینی که در اول خیابان مذبور بایر افتاده و متعلق به اداره بلدیه است، بنای زیبای قشنگی ساختمان و خاک قبر کمال الدین به عمارت جدید انتقال یابد.
گرچه زمینی که انتخاب شده تا حدی قلت وسعتش متناسب با بنای مقبره آن شاعر عظیم‌الشأن نیست ولی اهمیت موقع و محل آن جبران کسر را می‌کند. مقبره جدیدالبنا دارای باغچه، گلکاری زیبا و عمارت مخصوصی جهت کتابخانه و قرائت خانه خواهد شد و به همین جهت همه روزه مطاف صدها افراد اهالی این شهر شده و رونق و ابهت مخصوصی به خود خواهد گرفت. مخصوصاً برای مزید خدمت به ابقای نام آن شاعر بزرگوار در نظر گرفته شده است که همین خیابان مهم نیز به نام «کمال اسماعیل» منسوب و موسوم شود.»
کمال‌الدین اسماعیل بن محمد بن عبدالرزاق اصفهانی، معروف به خلاق‌المعانی، شاعر سبک عراقی نیمه نخست قرن هفتم هجری، و آخرین قصیده‌سرای بزرگ ایران در اوایل حمله مغول است که در گیرودار هجوم و قتل‌عام‌های آنان از میان رفت.
از آثار او می‌توان به «دیوان اشعار»، «رساله فی وصف القرین» به عربی که میکروفیلم آن در کتابخانه دانشگاه تهران موجود است، «رساله فی العشق المجازی و الحقیقی» به فارسی و بیشتر به نظم که میکروفیلم آن در دانشگاه تهران موجود است، «رساله القوس یا رساله قوسیّه» به عربی، «سوگندنامه» و … اشاره کرد.
منبع: ایسنا
