اختصاصی ترنم شعر/ آیین رونمایی و معرفی مجموعه شعر «آخرین لحظهها» اثر حمیدرضا شکارسری در مجموعه فرهنگان برگزار شد. «آخرین لحظهها» به تازگی به همت انتشارات «کتاب هرمز» منتشر شده است.
در این نشست احمد نادمی، لیلا کردبچه و مجید افشاری به عنوان منتقدان و میهمانان ویژه، اعضای کانون ادبی خاوران، شاعران، نویسندگان و علاقمندان به ادبیات نیز حضور داشتند.
لیلا کردبچه در مورد این کتاب گفت: «آخرین لحظهها» روایت آخرین لحظههاست؛ آخرین لحظات «بودگی» به هر شکل ممکن. مجموعهای که وحدت ساختاری آن در وحدت جهانبینی و نوع نگرش نه تنها به آخرین لحظهها بلکه اساساً به مسئله زوال است و پس از آن به ویرانی آنی و گاه «بیم از ویرانی آنی». در روزگار زوال آهسته و پیوسته، در روزگار ویرانیهای ناگهانی و آنی، «آخرین لحظهها» را از متعهدترین کتابها به ثبت گوشهای از آنچه بر ما میگذرد میدانم.
این شاعر و منتقد ادامه داد: جدای از فضای اندیشگی این کتاب، شعرهای این مجموعه را باید در ادامهی مسیر یافتن شیوههای تازه و بدیع ایجازی، موجزترین مجموعه شعر استاد شکارسری دانست. شکارسری در شعرهای این مجموعه به ایجازی بیبدیل دست یافته است، به گونهای که در میان تمامی سطرهای اول و دوم شعرهای این مجموعه (که همگی از نو سطر تشکیل شدهاند) میتوان سازهای ایجازی از جنس «در مقابلِ»، «در برابرِ»، «هنگامِ»، «در حالی که» و «حال آنکه»، «همراه با»، «در کنارِ»، در نظر گرفت و مضمون را به تکامل رساند.
کردبچه افزود: از سویی دیگر «آخرین لحظهها» را میتوان از تصویریترین مجموعه شعرها در سالهای اخیر دانست. مجموعهای که شعرهای آن گویی تصویر محض هستند. به گونهای که حتی میتوان اغلب آنها را به عنوان توضیحهایی کوتاه و شاعرانه ضمیمه تصاویر هنری در نمایشگاهی از عکسهایی با موضوع زوال، نابودی و ویرانی در نظر گرفت.
مجید افشاری دیگر منتقد این نشست در خصوص این کتاب و مولف آن گفت:
«آخرین لحظهها» بیش از یک اثر با ادعای شعر، یک پیشنهاد با ساختار ایجازی مضمون است. کوتاهترین نشانههای مضمونساز در وضعیتی به دلخواه مخاطب به تعاریف احتمالی می رسند.
چند مثال از کتاب به جهت بیان دو امر ضروری که پیش نیاز خوانش اثر هستند بیان میکنم. اهلیّت(سخن شناسی) و صیرورت(صورت پذیریهای تجربی) آن دو اصل هستند.
پل شکسته
قطار نزدیک
.
حباب
تلنگر موج
.
صخره ای مغرور
جویباری پر حوصله
.
در مواجههی اولیه با عبارات بالا کمترین احتمال شعر وجود دارد. چرا که نشانههایی تقطیع شده از روایتهایی هستند که مخاطب دربارهی آنها تلاش اضافهای از مولف را احساس نمیکند! اما چرا؟ آیا ایجاد وضعیت برای روایت های برساخته به کوشش مخاطب، سویهای جدید از مشارکت در آفرینش امر هنری است؟ آیا مولف مجاز است مواد اولیهی مضمون را پیشنهاد دهد و باقی ماجرا را به مخاطب واگذار کند؟
این حد از دست و دلبازی و ایجاد وضعیت با چند نشانه، نوعی به آشتی همه جانبه رسیدن با اراده و پسند مخاطب است.
افشاری ادامه داد: زیبایی و کشف شاعرانه چه جایگاهی دارند؟ ایجاز موجز پیشنهاد حمیدرضا شکارسری به ادبیات امروز است. یک تجربهی محض، منهای ادعای صورخیال و مکاشفات چند لایهی ذهنی و زیانی.
این شاعر اضافه کرد: حال میتوان به چرایی این رویکرد پرداخت. پر واضح است به چالش کشیدن حیثیت شاعرانه از جانب استادی ناقد و سخندان واجد تعمدی هوشمندانه است. او در کارنامهی شعری آثار درخشان بسیار دارد اما چرا بی پروا و شجاعانه مجال تردید دربارهی اثر تازهاش را به ما میدهد که پیش خود بپرسیم چرا؟
نکته همین است. گاهی آفرینش یک چرایی، نیازمند شهامتی بزرگ است. حالا نتیجه به نفع مولف یا به ضررش باشد مهم نیست. او دانسته و خودآگاه در جای جای کتاب، فرصت تردید را به مخاطبش میدهد.
مولف مجموعه شعر «دلرباعی» در ادامه گفت: شاید این جاده صاف کردن برای مضمون موجز، بعد از سعی و خطاهای متوالی جایی در ادبیات امروز باز کند. شکارسری برای اثبات اصل توانایی خود در کشفهای شاعرانه دو سوم از کتاب را به جنبهی هنری و زیبایی شناسی اختصاص داده است که باید خواند و لذت برد. در نهایت باید گفت کتاب چالشی «آخرین لحظهها» پیشنهادی قابل درنگ در شعر امروز ماست. هرچند در بعضی موارد که چند شاهد مثال بیان کردم ،مخالفانش از موافقانش بیشتر باشند.
احمد نادمی شاعر و منتقد و مترجم نیز در ادامه نشست به بررسی مجموعه شعر آخرین لحظهها پرداخت و گفت: شاعر “آخرین لحظه ها” از مضمون به مثابه تِم برای رنگ آمیزی شعرها استفاده کرده است. شعرهایی که از آموزه های مدرنیسم برای درهم شکستن مرزهای میان ژانرها حداکثر بهره را برده است و با برجستگی قصدی و روایی متنها به مجموعهای از میکروفیکشن رسیده به همان ترتیبی که می توان گفت به مجموعهای از شعرهای فوق کوتاه رسیده است.
نادمی افزود: احترام به خواننده در این کتاب فریاد میزند. شعرها مخاطب را به خوانش و تاویل متنها فرامیخوانند چرا که توجه به کمینه گرایی و مینیمالیسم و در واقع ایجاز در متن موجز منظور مهم شکارسری در این کتاب است.
نادمی نوعی عکاسی از آخرین لحظه های منجمد شده ی منجر به مرگ را موتیو تکرارشوندهی این کتاب خواند و افزود: این شعرها خودِ مرگ یا لحظه ی مرگ نیست بلکه آخرین لحظه ی زندگی ست. به راستی آیا این کتاب حاوی اشعاریست پیرامون مرگ یا زندگی؟؟؟؟
نادمی در انتها بر پایان باز روایتها اظهار داشت: شکارسری در این کتاب جلوی مرگ را گرفته و در مقابل آن ایستاده است.
در انتهای این جلسه حمیدرضا شکارسری مولف و شاعر مجموعه شعر «آخرین لحظهها» ضمن تشکر از همه حضار در خصوص کتاب گفت: این کتاب حاصل جدیدترین تجربههای من است که ماه ها به طول انجامیده است. من تا آخر عمرم یکتجربه گَرَم. من هرگز به انتها نمی رسم یا سعی می کنم نرسم.
تجربهی دو سطری نویسی تازه نیست اما کلیشه ای هم نشده . “آخرین لحظه ها” تجربهی تازه من در ایجاز، احترام به روایت و قصویت در شعر، خواننده محوری و شاید توجه به فرمی تازه است. و همین …
لازم به ذکر است در طول نشست میهمانانی چون حسن فرازمند، علی عطری، صابر سعدی پور، منوچهر ابراهیمی، شروین سلیمانی، سید اکبر میرجعفری، علی عیسی بیکی، ابوالفضل کرمی، ساغر شفیعی، محمد عالی زاده، صادق غریب، سینا علیمحمدی، بهروز آورزمان، فرهاد اسدپور و …. به شعرخوانی پرداختند.
این مراسم با مدیریت و همت سید حسین ابراهیمی دبیر کانون ادبی خاوران و با اجرای سعیده اصلاحی شاعر نام آشنای شعر کودک و نوجوان برگزار شد.