اختصاصی ترنم شعر/ او را به عنوان شاعر آیینی می شناسند. غزلسراست و چند سال پیش اولین برنامه گفتگو محور ادبی را در آپارات منتشر کرد. جزو معدود شاعرانی است که کتاب صوتی تولید کرده و به تازگی سومین مجموعه شعر خود را با عنوان «اوایل» به بازار عرضه کرده است. با پیمان طالبی به گفتگو نشستیم تا از ناگفته هایش بگوید:
تبریک بابت چاپ کتاب جدید. از کتابهای منتشر شده و به خصوص کتاب جدیدتان «اوایل» بگویید.
کتاب اول «ناحماسه» که به همت انتشارات شهرستان ادب چاپ شده و مجموعه ای از غزل های اجتماعی است، مجموعه دوم با عنوان «آیینه خانه» مجموعه اشعار آیینی است که به همت نشر آرام دل چاپ شد و مجموعه شعر «اوایل» که به تازگی فصل پنجم آن را منتشر کرده و شامل اشعار عاشقانه و تعدادی غزل اجتماعی است. این کتاب نتیجه تلاش سه سال اخیر است و از این حیث اهمیت دارد. به اعتقاد برخی، جهان بینی کتاب ناحماسه از دل جامعه برآمده و عمومیت دارد. اما کتاب اوایل به زیست شخصی من و فردیت من برمی‌گردد. اما همچنان بعد عاطفی و اجتماعی را هم به همراه دارد.
جایی گفته بودید شور و شوقی که برای اشعار آیینی دارید برای اشعار عاشقانه ندارید. با چاپ کتاب اوایل این ذوق و شوق بیشتر شده است؟
شاید بهتر باشد به جای ذوق از واژه دغدغه استفاده کنم. دغدغه اصلی من شعر آیینی و این نوع شعر به نوعی تکلیف من است و برای نوشتن آن احساس لزوم می کنم. اما برای اوایل بیش از همه وقت گذاشته ام و به وسیله آن مخاطب را به خلوتم راه داده ام.
با توجه به جایگاه شعر، آیا شما هم معتقدید که شعر آیینی مظلوم واقع شده است؟
به شدت معتقدم که مظلوم واقع شده و دلیل آن هم شاعران آیینی سرا هستند. این شاعران با فاصله گرفتن از این فضای اجتماعی و محصور کردن خود در فضاهای هیاتی و مشابه، عامل این ماجرا هستند. بیرون آوردن شعر آیینی از این مظلومیت هم فقط رسالتی است که بر عهده امثال پیمان طالبی گذاشته شده است. خداروشکر که در رسانه های گوناگون بخصوص تلویزیون به شعر آیینی پرداخته می شود اما متاسفانه در فضاهای آکادمیک خبری از این نوع شعر نیست.
جایی گفته بودید اگر ظاهر دیگری داشتم جاهایی که دوست داشتم می توانستم شعر بخوانم. به این فکر نکردید که ظاهر خود را تغییر بدهید؟
متاسفانه انسان ها در فضای خصوصی و رسانه ای یک شکل نیستند و چهره های متفاوتی از خود نشان می دهند. اما من همیشه سعی کردم یک رو باشم و قطعا برای من تبعاتی داشته است. ظاهر من با اندیشه، اعتقادات و اشعارم همخوانی درد و به این موضوع افتخار می کنم. من به دنبال حق هستم و با مناسبات جناحی هم کاری ندارم. همیشه سعی کردم آراسته باشم و این آراستگی به مذاق عده ای خوش نیامده تا جاییکه فروش کتاب اولم را نیز به ظاهرم ربط دادند. اما بعد از مدتی عده ای شبیه به من شدند و ظاهرشان نیز شبیه به من شد. کارنامه 10 ساله من نشان داده که همیشه سعی کردم جلوتر از زمان خودم باشم و آینده نگری کنم. حتی اگر خودستایی باشد.
رفتارشما، اشعارتان، پیج اینستاگرام تان و حتی حضورتان در برخی از جلسات شعر نشان دهنده این است که پیمان طالبی یک شاعر آیینی است. اما خودتان می گویید دوست ندارم برچسب بخورم. توضیح دهید؟
شعر آیینی برای من افتخار است و افتخار می کنم مرا با این عنوان بشناسند، اما همچنان دوست ندارم برچسب بخورم. از طرفی جامعه ما جامعه ای سیاست زده است. هر کاری در این کشور با یک برچسب همراه است. همیشه سعی کردم در معرض برچسب ها به خصوص سیاسی نباشم. پیمان طالبی یک شاعر است که روزی علیه ظلم و فساد و ناعدالتی در جامعه می نویسد و روزی برای شهادت قاسم سلیمانی می نویسد. من با مرزبندی های سیاسی مشکل دارم نه اینکه به من بگویند شاعر حکومتی یا هیاتی. من در بیش از 150 قطعه موسیقایی به عنوان ترانه سرا حضور داشتم. افرادی که در صفحه من حضور دارند، هنرمند و هنر دوست هستند. چه فرقی می کند برای کدام یک از وجوه من آمده باشند. هرکسی از ظن خود شد یار من. من فقط سعی می کنم درگیر بازی های سیاسی نشوم.
جایی از شما خواندیم که گفته بودید شعر زیر مجموعه شعر ایینی است! نه برعکس. در حالیکه بزرگان ما همیشه می گویند محدود بودن به یک قالب هم جهل است. کمی در این باره توضیح دهید؟
در وهله اول باید تعریف درستی از شعر آیینی داشته باشیم و ببینیم آیا سرودن در قالب شعر آیینی محدودیت زا هست یا خیر. شعر آیینی فقط سرودن در مورد معصوم نیست. هر چیزی می تواند آیین باشد. برای من مسلمان، آیین، اسلام است. اسلام در مورد هر موضوعی آرا و احکامی دارد. گستره شعر آیینی به قدری بزرگ است که همه شئونات شعری را زیرمجموعه خود قرار می دهد. ما در شعر آیینی می توانیم ادبیات تعلیمی، ادبیات غنایی، ادبیات حماسی و ادبیات عرفانی ببینیم. پس عنوان شعر آیینی اگر تبیین شود جهان شمول است. حتی معتقدم مجموعه اوایل که اشعار عاشقانه دارد هم نوعی شعر آیینی است.
با این تعریف از شعر آیینی همه چیز در محاصره آن قرار می گیرد. پس چه لزومی دارد که شعر را به موضوعات عاشقانه، حماسی، طنز و… دسته بندی کنیم؟
حرف من این است که باید در تعریف شعر آیینی نوعی بازنگری داشته باشیم. من قائل به این هستم که شعر آیینی باید در این راستا عمل کند. در اوایل یک غزل دارم با ردیف «سکوت کن» که گستره و عظمت واژه سکوت را طی چند ماه بررسی و تحقیق در این غزل نشان دادم که این واژه چه جایگاهی در ادبیات ما دارد. از نظر من این غزل کاملا آیینی است. من معتقدم هر شعری که رنگ و بوی آیین (به هر شکل) داشته باشد، یک شعر آیینی است. ضمن اینکه نه تنها در مورد معصومین که در مورد کارهای نیک مثل عدالت، احسان، راستگویی، اخلاق خوب و… می توان شعر آیینی سرود.
بله. به قول شما باید بازنگری شود تا ببینیم پذیرفته شدنی هست یا خیر.
کاملا پذیرفته شده است. شما از افرادی چون استاد سازگار و استاد مجاهدی که همه عمرشان صرف سرودن برای معصومین بوده بپرسید هم می گویند که شعرگفتن و ترویج معارفی که اهل بیت برای آن تلاش کردند ارزشمند تر از شعرگفتن در مورد مثلا شمشیر زدن امیرالمومنین است.
از همکاری با حامد زمانی بگویید؟
ما 16 کار مشترک با هم داریم. هیچ شاعری به اندازه من با حامد زمانی کار نکرده است. او دوست و همکار بسیار خوبی است و تا به امروز حال خوبی را برای خودمان و مردم مان رقم زده ایم. از طرفی هم با وجود این دوستی و رفاقت انتقادهای بسیاری به او دارم و به جای فضای رسانه در خفا به او می گویم. متاسفانه نگاه های جامعه نسبت به او خوب نیست و مشکلاتی هم وجود دارد که امیدوارم حل شود.
دو کتاب صوتی دارید. چطور به تولید کتاب صوتی رسیدید؟
مدتی در موسسه خوب «هلال» فعالیت می کردم. به پیشنهاد دوستان قرار شد اشعار را به صورت صوتی و دکلمه وار منتشر کنیم که مورد استقبال هم قرار گرفت. بعد از مدتی تمام مجموعه ناحماسه را به صورت کتاب صوتی تولید و منتشر کردیم که به لطف خدا با استقبال خوبی هم از سوی مخاطبان مواجه شد. کتاب صوتی دیگری هم برای محرم با عنوان «اشارات» تولید و منتشر شد. به زودی هم آلبوم سوم که تعدادی از غزل های اوایل هست را نیز منتشر خواهیم کرد.
به عنوان سوال آخر از پریسکه بگویید.
پریسکه زیر مجموعه تلویزیون اینترنتی ویدئوگرام بود که افراد فعال در این مجموعه درگیر کارهای دیگری شدند و شیرازه تیم از هم پاشید و ادامه پریسکه امکان پذیر نشد. قرار بود در ادامه مجموعه علاوه بر شاعران، از خوانندگانی دعوت کنیم که خودشان ترانه سرای آثارشان هستند. اما به نتیجه نرسیدیم. اما پریسکه برای من تجربه بسیار خوبی بود، هرچند که انتقادات زیادی هم به آن شد. برخی حتی به حضور پیمان طالبی در چنین برنامه ای ایراد گرفتند. خداروشکر که همان افرادی که به پریسکه انتقاد کردند بعد از آن برنامه های گفتگو محور با شاعران را در آپارات منتشر کردند. بازخوردها هم خوب بود. منتقدین و کارشناسان حوزه شعر می گویند که پریسکه یکی از جذاب ترین برنامه های تولیدی در حوزه شعر و ادبیات بوده است که این لطف خدا بوده است.
خبرنگار: محمدرضا داداشی آذر
