اختصاصی ترنم شعر/ سعیده اصلاحی معلم مقطع ابتدايی و يكي از شاعران و نويسندگان سبك كلاسيك در حوزه كودكان و بزرگسالان است. از جمله فعاليت هاي او براي كودكان (گروه سني ١٠-٦) را ميتوان به مجموعه «شعر بستني» و همچنين از آثار منتشرشده براي بزرگسالان از أفق تا نيزه را می‌توان نام برد.
او به آموزش شعر در گروه سني بزرگسال نيز می‌پردازد. از برجسته ترين آثار اصلاحی در حوزه‌ی شعر آئيني، ترجمه سوره فلق به صورت منظوم است. با وی به گفتگو نشستیم تا از دنیای کودک ها و شعر آن ها بیشتر بدانیم؛
شعر کودک چه ویژگی هایی دارد؟
برای سرودن یک شعر کودکانه، لازم است شاعر، صادقانه به کودکی ها برگردد و بدون دخالت دادن تجارب بزرگسالانه‌ی خود، دنیا را ببیند و درباره اش بسراید. شعرِ کودک با شعری که برای کودک سروده می شود تفاوت دارد.
شعر کودک با واژگانی محدود، صمیمی، ساده، رها و شاد است؛ مثل پنجره ای رو به نور بدون ذره ای غبار. متاسفانه امروزه بخش اعظم اشعار کودکانه فقط ظاهر کودکانه دارند و ساده به نظر می رسد؛ اما توجه چندانی به نیازهای مخاطب شیرین و بازیگوش خود ندارند و به راحتی می توان رد پای ذهنیت‌های بزرگسالانه را در آن‌ها دید.
در حوزه‌ی شعر کودک، انجمن های ادبی چه اندازه در شاعر پروری موثر هستند؟
کارگاههای متنوع شعر که در فرهنگسراها و سرای محله ها به شکل هفتگی یا ماهانه فعالیت دارند نظیر نشست های هفتگی شاعران کودک در خانه شاعران، قطعا می تواند محل مناسبی برای هم اندیشی های ادبی و بحث و تبادل نظر باشد. این جلسات می‌توانند با ایجاد انگیزه های مثبت و افزایش انرژی های عاطفی و مراودات شاعرانه، بر بار ذوقی شاعران افزوده و سبب ارتقا شعرها به لحاظ محتوا و مضمون و زبان شود. منوط به اینکه در چنین جلساتی فقط به شعرخوانی بسنده نشود و با حضور پیشکسوتان متبحر، با نقد و نگاه تحلیلی، از یکنواختی فاصله گرفته و با پیگیری اهداف سازنده و مشخص، شعر کودک امروز را به ایده آل های مورد نظر برسانند.
وضعیت شعر و ادبیات کودک را در ایران چگونه می بینید؟
ادبیات کودک هر جامعه، با جریان های شعری و شاعران جهت دهنده پیش می رود. برخی شاعران آرمان خواه اند؛ برخی مذهبی نویس و … . شعر کودک در حیطه های زبان، تخیل و موسیقی باید منحصر به فرد باشد و با پرهیز از نگاههای کلیشه ای به ورطه تکرار نیفتد.
طی سالهای اخیر علاوه بر مشابه سرایی های متعدد و ضعف قالب‌های شعری و زبان گفتاری و نوشتاری، هجوم آثار ضعیف ترجمه نیز، لطمه های فراوانی به ادبیات کودک ایران وارد کرده است.البته رویکرد شاعران و نویسندگان کودک به گنجینه های ادبیات کهن فارسی یک نقطه ی قوت به شمار می رود.
مجلات، نشریات، رادیو، تلوزیون و فضای مجازی در ترویج ادبیات کودک بسیار موثرند؛ اما با این‌همه من معتقدم برخی از مفاهیم را که به هیچ وجه مناسب کودک نیست نباید با ظاهری کودکانه به ادبیات آن‌ها تحمیل کرد.
با توجه به اینکه معلم مقطع دبستان هستید فکر می‌کنید آموزش مطالب علمی همراه با شعر تا چه میزان بر یادگیری موثر است؟آیا تجربه ای در این زمینه داشته اید؟
من سال‌هاست معلم کلاس اول هستم و شعر و موسیقی برایم یک ابزار کمک آموزشی محسوب می شود. البته منظومه های کوتاه و بلندی را که من و همکاران ارجمندم برای تفهیم مطالب درسی به کار می بریم نمی توان شعر نامید.
ما از این سروده های ریتمیک برای ایجاد فضای شاد و انتقال مفاهیم استفاده می کنیم؛ این کار باعث می‌شود با ایجاد لذت شنیداری، دانش آموزان را برای یادگیری ترغیب کنیم.
فقدان طنز و وجود مطالب یکنواخت در کتاب های درسی، برای دانش آموزانی که بیرون از مدرسه با انواع تکنولوژی نظیر تبلت و رایانه و…به بازی و سرگرمی می پردازند اصلا جذاب و خلاقانه نیست. پس معلم باید به دنبال راهی برای جذب دانش آموز باشد و در این میان شعرواره ها بیشترین پتانسیل را دارند.
درباره تجارب خودم باید بگویم تقریبا تمامی دروس را با منظومه هایی شاد و طنزآلود و ریتمیک تدریس می کنم و معتقدم آنچه را که در شادی و آرامش بیاموزی هرگز از خاطر نخواهی برد نمونه ای از این تدریس ها روی کانال تلگرامی #خانوماجازه☝️ با لینک (@ eslahi_koodakane)
و پیج اینستاگرام (eslahisaeedeh) قابل مشاهده و استفاده است.
جایگاه شعر زنان، خاصه زنانی که اشعار کلاسیک می‌سرایند را چگونه می بینید؟
پیشینه ی زنان کلاسیک سرا به قرن چهارم هجری بر می‌گردد که حضورشان بر جریان های شعری و تحول قالب‌های شعر تا به امروز تاثیر فراوان داشته است.
از ظهور پروین اعتصامی که با اشعارش به ادبیات هزارساله ی مردانه ی ما هویت زنانه بخشید؛ تا دهه ۷۰ که تفاوت جنسیت در فرم شعر کم رنگ تر شد و شاعران مرد و زن با روحیات تقریبا مشابه به سرودن پرداختند، رویدادهای شاعرانه ی متعددی رخ داده است. در جریان ساده نویسی دهه ۸۰ شعرهایی با درجه زنانگی بالا و اثرات مدرنیسم خوانده‌ایم و بانوان شاعر فراوانی را می شناسیم. بانوان شاعر مثبت نگر، بانوان شاعر شکوائیه نویس و…؛ اما شعر بانوان امروز، گاه در روزمرگی ها به بند کشیده شده و جسارتی که باید را ندارند.چشم به راه‌ایم برای خواندن اشعاری ژرف ، منحصر به فرد و تحول ساز از قلم بانوان شاعر ایران زمین.
به چه دلیل بیش تر در حوزه شعر آیینی و کودک فعال هستید؟
بخشی از سروده ها و نوشته هایم مذهبی و دینی ست که ریشه در علایق و عقایدم دارد و مطمئنم تمام آنچه که برای رسیدن به تعالی و کمال لازم است در آموزه های دینی ما وجود دارد .
بخش اعظم فعالیت های ادبی من اعم از شعر و داستان نیز در حوزه کودک و نوجوان است؛ زیرا سال‌هاست در کسوت مقدس معلمی، با کودکان فرشته‌صفت همنشین و همدم هستم و از دنیای بی آلایش آنان درس زندگی آموخته‌ام.
در آثار نیایشی ام که برای این گروه سنی می‌نویسم، سعی دارم با نگاهی موشکافانه و لطیف، توجه مخاطبین نازنینم را به پدیده هایی جلب کنم که معرف حضور خالق توانمند خویش اند.
مانند:
– مجموعه داستان های ۱۰ جلدی (یادداشت های یک فرشته_نشر قدر ولایت)
– مجموعه فقط به یک اشاره ( شعرهای نیایشی )_ انتشارات به نشر
– مجموعه ۳ جلدی ” نور نوشت” _ نشر قدر ولایت
– ماه را نخور ماهی( سرگذشت حضرت یونس(ع) انتشارات مدرسه
و….
از چه زمانی سرودن شعر را آغاز کردید و چه افرادی مشوق و حامی شما بودند؟
من از کودکی به مطالعه کتاب و نوشتن شعر بسیار علاقه‌مند بودم. نخستین مشوقم پدرم بود که کتابخانه ی شخصی‌اش، بهترین تفریح‌گاه من بود.
در دوران تحصیل هم معلم‌هایم با لطف و عنایت مدام، سبب پیشرفت و درخشش‌ام بودند تا جایی که چهار سال به طور مداوم نفر اول مسابقات دانش آموزی شعر در سطح کشور شدم و پس از آن هم عناوین فراوانی در جشنواره ها و مسابقات متعدد ادبی کسب کردم.
در حال حاضر تلاش می کنم با شناسایی دانش آموزان نویسنده و شاعر در سطح مدرسه، استان و کشور آثارشان را دریافت کنم و پس از بررسی، با چاپ و انتشار آثارشان در مجلات معتبر کودک، مشوق این نازنینان شوم. با این امید که این گلهای هنرمند و اهل قلم از همین مسیر به سمت شکوفایی پیش بروند و با خلق آثاری ماندگار در آینده ای نزدیک، به ستارگان آسمان ادب ایران زمین مبدل شوند.
گفتگو: مهسا برقی
