اختصاصی ترنم شعر/ نشر ایهام از آن دست نشرهای تازه تاسیس است که از اواخر سال 97 فعالیت خود را آغاز کرد و در همین مدت کوتاه، کتاب‌های این نشر توانستند جوایز قابل قبولی را کسب کنند، که از بین آنها در حوزه شعر و ادبیات می‌توان به کتاب “غروب مردمک‌ها” اشاره کرد که در حوزه شعر سپید برنده کتاب سال شعر جوان شد. همچنین کتاب”زیر انگشت‌های تشریح” شایسته تقدیر همین جشنواره و برنده جایزه ملی غزل (جایزه حسین جلال‌پور) و نیز نامزد نهایی جشنواره بین‌المللی شعر فجر شد.
با بهزاد نجفی، مدیر مسئول نشر ایهام که خود از شاعران معاصر است به گفتگو نشستیم تا برایمان درباره این نشر و وضعیت نشرها در این روزها بگوید:
نشر ایهام به صورت کلی در حوزه هنر و ادبیات فعال است. اما کتاب‌هایی در حوزه‌های دیگر نیز از این نشر به چشم خورده است. بهزاد نجفی در مورد رویکرد اصلی این نشر گفت: “اساس کار ما ادبیات و هنر است، اما اگر در این بین کتاب‌های خوبی در زمینه‌های دیگر نیز رصد کنیم از چاپ آنها استقبال می‌کنیم. اما اساس کار ما همان ادبیات و هنر است.”
او در خصوص فعالیت‌های این نشر ادامه داد: “از همان ابتدا به صورت جدی روی شعر معاصر کار کردیم که هدف اصلی‌مان حمایت از شاعران جوان و گمنام که کمتر فرصت ارائه‌ی کارهایشان را دارند بود. بعد وارد حوزه‌ی داستان، رمان و نمایشنامه شدیم، چه ایرانی و چه ترجمه. در ترجمه تلاشمان این است که رمان‌های روز جهان را که از لحاظ محتوایی، قابل اعتنا هستند و یا جایزه‌ی معتبری کسب کرده‌اند و در محافل جدی ادبیات سر و صدا کرده‌اند را ترجمه و چاپ کنیم و در این زمینه به صورت جدی در حال پیشروی هستیم. در حوزه ترجمه شعر شاعران مطرح دنیا نیز جدی هستیم. تیم مترجمان ما تا به امروز ترجمه‌هایی از ادبیات فرانسه، انگلیس، ترکیه، آمریکا، چین، ایرلند، ادبیات جهان عرب و… تولید اثر کرده‌اند. همچنین در حوزه‌ی کتاب‌های پژوهشی در موضوعات مختلف از جمله شعر و نمایش، آهسته ورود کرده‌ایم. در مورد کتاب‌های نقد شعر به خصوص نقد شعر معاصر جدی هستیم. چرا که معتقدیم شعر امروز بیشتر از هر چیزی به نقد مکتوب نیاز دارد. به مرور فعالیتمان در این زمینه بیشتر خواهد شد. یکی از کتاب‌های خوب ما در این زمینه «استمرار تازگی» نوشته‌ی حمیدرضا شکارسری است که به تحلیل و بررسی شعر شاعرانی از جمله احمد شاملو، سیمین بهبهانی و… می‌پردازد.”
نجفی در پاسخ به این پرسش که کتاب‌ها و نویسنده‌ها چگونه ایهام را پیدا می‌کنند و یا ایهام آنها را چگونه پیدا می‌کند، گفت: “وقتی نام یک نشر به عنوان ناشر خوب و معتبر بر سر زبان‌ها بیفتد، طبیعی است که شاعران و نویسندگان از سراسر کشور به آن رجوع کنند. ما معمولا هر هفته با ارسال مجموعه‌های متعددی از سوی نویسندگان و شاعران شهرهای مختلف روبرو هستیم. هرکدام به حوزه‌ی فعالیت کاری ما مربوط بشود را بررسی می‌کنیم. برای مثال شده که فایل کتاب آشپزی هم ارسال کردند اما چون زمینه‌ی کاری ما نبوده نپذیرفتیم. البته ما هم تیم خودمان را داریم، که با توجه به شناخت خودشان از فضای ادبیات و نیز رصد کردن افراد در فضای مجازی و یا ارتباط با انجمن‌های شعر و داستان شهرها، مولفان خوب را پیدا می‌کنند. از آنجایی که خود من هم شاعر هستم، برای من هم دوستان شاعر شعر ارسال کرده‌اند و سعی کرده‌ایم کارهای خوب را برای چاپ انتخاب کنیم.”
شاعر مجموعه غزل “خراب‌شده”، در خصوص رقابت نشر تازه تاسیس ایهام با نشرهای قدیمی که جای پای خود را هم محکم کرده‌اند، گفت: “هدف ما رقابت نیست. اما رقابت در دنیای ادبیات و هنر اجتناب ناپذیر است. ما ترجیح می‌دهیم در هر موضوعی که ورود می‌کنیم کار درست را انجام دهیم و کار درست قطعا نتیجه‌ی خوب خودش را می‌گیرد. منظور از این نتیجه صرفا جایزه گرفتن و برنده شدن در جشنواره‌ها نیست، بلکه چاپ کردن کتاب خوب و کسب رضایت مخاطب جدی ادبیات است. اینکه مخاطبان بدانند ما همه‌ی تلاشمان این است که کتاب خوب به دستشان برسانیم، برای ما بهترین نتیجه است.”
تیراژ کتاب، نه تنها در ایران، بلکه در جهان رو به کاهش است. اتفاقی که سبب تعطیلی بسیاری از نشرها شده. از دلایل مهم این اتفاق، رشد تولید کتاب‌های الکترونیک است. بهزاد نجفی در این خصوص گفت: “من فکر نمی‌کنم کتاب کاغذی از بین برود. اما باید بپذیریم که شکل ارائه‌ی هنرها تغییر کرده است. کتاب نیز از این قاعده مستثنی نیست و این روزها به شکل‌های مختلف مانند کتاب صوتی و الکترونیک عرضه می‌شود. ما هم از همان ابتدای کار نشر این بخش از فعالیت را به صورت جدی آغاز کردیم و تمام کتاب‌هایمان را به دو شکل صوتی و الکترونیک در سایت‌های مختلف مانند “طاقچه” و “فیدیبو” عرضه کردیم.”
بهزاد نجفی درباره‌ی تاثیرات بیماری نوظهور کرونا روی فعالیت نشرها با توجه به تعطیلی نمایشگاه کتاب امسال، اضافه کرد: “اصلا اگر فرض بگیریم کرونایی هم وجود نداشت، در کل، بازار نشر و کتاب و کتابخوانی تعریف چندانی نداشت. تعطیلی کسب‌و کارها به دلیل شیوع این بیماری این شرایط نامناسب را نامناسب‌تر کرد و برگزار نشدن نمایشگاه به خیلی از نشرها آسیب جدی وارد کرد.”
او درخصوص تدابیر ایهام برای عبور از این بحران ادامه داد: “ما ابتدا چاپ یک سری از کتاب‌ها را متوقف کردیم اما بعد از اینکه دیدیم شرایط به این زودی‌ها تغییر نخواهد کرد، ناچارا آنها را چاپ و بخش فروش اینترنتی را بسیار فعال کردیم. این نوع خرید کتاب، طرفداران خاص خودش را دارد. وضعیت حاکم باعث شد تا آن دسته از خریداران هم که خرید کتاب از کتابفروشی‌ها برایشان اهمیت دارد به دسته‌ی خریداران اینترنتی بپیوندند.”
این شاعر جوان درباره‌ی مسائل مالی در کار فرهنگی بیان کرد: “بستگی به نوع کار دارد. بسیاری از نشرها که در حوزه‌های خاص مثل موضوعات مذهبی کار می‌کنند، تقریبا درآمدهای خوبی دارند و ارگان‌های فرهنگی هم از خرید این کتاب‌ها استقبال بیشتری می‌کنند. اما نشرهایی که موضوع آزاد کار می‌کنند، عمدتا درآمدهای جالبی ندارند. از طرفی از سمت ارگان‌های فرهنگی خیلی حمایت نمی‌شوند و از طرفی هم استقبال مردم از کتاب جدی پایین‌تر است و بیشتر از کتاب‌های زرد استقبال می‌شود. تریبون خاصی هم برای معرفی کتاب خوب در جامعه وجود ندارد.”
او در خصوص کتاب‌های زرد ادامه داد: “اکنون اگر از هرکسی بپرسید چه کتابی مطالعه کرده است، اکثرا نام چندکتاب را می‌برند که به گوش همه‌ی ما آشناست. این کتاب‌ها تا دلتان بخواهد فروش می‌روند، به همین علت کتاب‌های جدی در انزوا می‌مانند و ما از لحاظ فرهنگی رشد نمی‌کنیم. “
بخش اعظم این موضوع به مردم برمی‌گردد که اینگونه کتاب‌ها را به کتاب‌های جدی و خوب ترجیح می‌دهند. کتاب‌های زرد، کتاب‌هایی هستند که عموما جلدها و عناوین جذابی دارند و پشت کتاب، متن جالب توجهی نوشته شده است. با مسائل پیش پاافتاده شروع می‌شوند و مخاطب را جذب می‌کنند و متاسفانه هرچه به صفحه‌های جلوتر می‌رویم، می‌بینیم که از لحاظ محتوایی بسیار ضعیف هستند و تعداد بسیار زیادی از ناشران حاضرند این کتاب‌ها را با تیراژ و قیمت بالا به جای کتاب‌های جدی با قیمت کمتر چاپ کنند.”
مدیر کانون ادبی تهران درباره‌ی گسترش فرهنگ کتابخوانی افزود: “اینکه بگوییم مردم ما کتاب نمی‌خوانند، دردی را دوا نمی‌کند. کتاب و آگاهی مهمترین مسئله‌ی فرهنگی یک کشور است و با تصمیمات مقطعی و گذرا نمی‌توان مردم را به کتاب خواندن تشویق کرد. مردم بسیاری از ارگان‌هایی که در مسئله‌ی کتاب و کتابخوانی دخیل هستند را اصلا نمی‌شناسند. همین تلویزیون ما پر است از برنامه‌های کم بیننده و کم بازخورد که میلیون‌ها تومان خرج آنها می‌شود ولی هزینه‌ای برای ساختن برنامه‌های اساسی در حوزه‌ی کتاب نمی‌کند. در بهترین حالت چند برنامه‌ی کوتاه که بیشتر جنبه‌ی فانتزی دارد را به کتاب اختصاص می‌دهد و تمام.”
او در ادامه پیرامون حمایت نشدن از نشرها گفت: “نشرهایی که با موضوعات آزاد فعالیت می‌کنند از حمایت کمتری نسبت به نشرهای دیگر برخوردارند. تنها حمایت وزارت ارشاد از این نشرها خرید برخی از کتاب‌هایشان، در برخی زمان‌هاست.”
” دیر کردی شکوفه‌ی کوچک” از رویا شاه حسین زاده، “پل دختران یعقوب” از حسن حمید و ” دوستت دارم امضای من است” از نزار قبانی با ترجمه‌ی اصغر علی کرمی،”استمرار تازگی” از حمیدرضا شکارسری، ” “زیر انگشت‌های تشریح” از رحمت‌اله رسولی مقدم و “تابوت” از شهریار نراقی از کتاب‌های پرفروش نشر ایهام هستند.
نشر ایهام از سال 97 با مدیریت بهزاد نجفی در حوزه ادبیات و هنر مشغول به فعالیت است.
خبرنگار: سبا خورشیدی
