اختصاصی ترنم شعر/ دومین جلسه از سری نشست های ادبی یکشنبه های کافه «این» برگزار شد.
دومین جلسه از سری نشست های ادبی یکشنبه های کافه «این» با حضور شاعرانی چون پیمان سلیمانی، صابر سعدی پور، مجتبی سپید، امید چاووشی، محمد اعظمی، رضا پناهیان، سوسن شکوهی، کمال حسینیان و… با اجرا و مدیریت محسن محمدی و اصغر علی کرمی برگزار شد.
اصغر علی کرمی در ابتدای جلسه به بررسی پیشینه مانیفست در ادبیات جهان و متون مانیفستی شناخته شده و پس از آن به جریان های معروف شعر فارسی مانند انجمن ادبی شاهین، خروس جنگی و بیانیه شعر حجم پرداخت. دیگر افراد حاضر در جلسه نیز به بحث و گفتگو در خصوص جریانات و تحولات شعری بعد از انقلاب به ویژه دهه های70 و 80 نشستند.
کرمی با پرسش «در آغاز متن تحلیلی به وجود آمد یا اثر هنری؟» بحث را آغاز و خود در پاسخ به این پرسش گفت: افرادی مانند آریستوفان و دیگر نمایشنامه نویسان کلاسیک باستان آثاری تولید کردند و دو سده بعد ارسطو با توجه به این آثار،هنگام نوشتن رساله «فن شعر» توانست سبک یا دسته بندی هایی برای آنان تعیین کند. با این اوصاف می توان گفت ما متن تحلیلی را بعد از اثر ادبی داشته ایم. اما در دنیای مدرن این اتفاق برعکس می شود. در دنیای مدرن اندیشمندان نظریه پردازی می کنند و نگاه خود را می گویند و با تاثیر از این نگاه ها اثر خلق می شود.
او در مورد چگونگی شکل گیری مانیفست ادامه داد: زمانی مانیفست سورئالیسم توسط آندره برتون و حتی دیگران نوشته شدکه هنوز هنرمندان شناخت و تعریف دقیقی از سورئالیسم نداشتند و اصلا مانیفست پیش از این اصطلاحی وام گرفته از علوم اعتقادی بود. مانیفست در عهد عتیق به معنای روشن کننده بوده است و در عصر های بعد مشاهده می کنیم که مانیفست، از طریق آثارکارل مارکس و دیگران که آن را مانیفست نامیدند وارد علوم سیاسی شده است و آنجا معنا و کاربرد مانیفست به یک بیانیه حزبی که توسط اعضای یک حزب مورد تایید است، تبدیل می شود و بعد ها در هنر، هنرمندان متنی تدوین کردند که مورد تاییدشان باشد و آن را مانیفست نامیدند و بعد ها این مانیفست ها به اساس خلقت هنری تبدیل شد.
وی افزود: اولین مانیفست رسمی در دنیای هنر مانیفست سورئالیسم است. مانیفست متنی است که جمعی باید نوشته شده باشد، رویکرد خاصی را معرفی کند و رسمیت داشته باشد. اولین مانیفست ایران در سال ۱۳۱۳ با تاسیس پهلوی اول، به نام “مانیفست شاهین” با هدف نگاهی تازه به ادبیات و معرفی شکل جدیدی از شعر، توسط شمس الدین تندر کیا نوشته شد. بعد ها هوشنگ ایرانی با عنوان “انجمن ادبی خروس جنگی “ظهور کرد. با رویکرد هایی که ما در دهه ۴۰ و ۷۰ متبلورش می کنیم و ریشه در خروس جنگی دارد. هوشنگ ایرانی شعر وزن و قافیه دار را معرفی و به خاطر آن جنگید. اصولا جریان های مانیفست دار کامل شکل نمی گیرند، اما جریان شعر نیما که مانیفست خاصی هم ندارد به خوبی پیش می رود. حدودا در سال ۴۷-۴۶ توسط یدالله رویایی و یازده نفر دیگر که همگی هم شاعر نبودند، مانند عباس کیارستمی؛ مانیفستی نوشته می شود که راهکاری به شاعر ها ارائه کند که بر اساس آن بتوانند متن ادبی ایجاد کنند به نام “بیانیه شعر حجم”.
در آن بیانیه به موضوعاتی پرداخته می شود مانند این که شعر باید بر اساس حرکت درونی یا اسپاسمانتالیسم ذهنی و در وادی کلمات از عمق و عرض و ارتفاع باشد.
کمال حسینیان در راستای همین بحث گفت: درگذشته بسیاری از جریان های به وجود آمده در ادبیات بر اساس ارتباطات شخصی بوده و روندی طبیعی نداشته است. زمانی نیاز یک جامعه تعریف می شود که ادبیات و شعر بتوانند آن را اقناع کنند. ضمن اینکه بسیاری از جریانات و تحولات شعری و ادبی حاصل تنهایی یک انسان با خودش است و نه حضور در یک جلسه ادبی و گفت و گو راجع به تغییرات و نظریه ها و نگاه هایی که می‌تواند اتفاق بیافتد.
در ادامه پیمان سلیمانی در رابطه با تحولات شعر و ادبیات در دهه 70 گفت: شعر دهه هفتاد ناقص بود و شاید اگر کامل می شد، اتفاقات شعری دهه 80 پیش نمی آمد. در دهه 70 به دلیل ناقص بودن اطلاعات افراد و فکر به اینکه فقط با تازه کردن لایه اولیه زبان اتفاق خاصی رخ خواهد داد، فعالیت هایی صورت گرفت اما در نهایت هم هیچ اتفاقی نیفتاد، زیرا در دهه هفتاد به دلیل رویداد های اجتماعی که خواسته یا ناخواسته به وجود آمد، دچار تضعیف شد. بعضی افراد در دهه هفتاد فقط یک استعداد بودند و فعالیت های ادبی و شعری انجام می دادند اما در سطحی نبود که به ایجاد تغییر در ادبیات بی انجامد و ما به این دلیل که نگاه سیاسی به دهه هفتاد داریم آن دوره را بسیار بزرگ می شماریم.
امیدچاووشی نیز در مورد دیدگاهش به تحولات دهه هفتاد و هشتاد در شعر و ممکن بودن آن در دهه حاضر گفت: من فکر می‌کنم اکنون توقعاتی که ما از دهه 70 و 80 برای تغییر و تحول دهه کنونی داشتیم، اصلا امکان پذیر نیست و به عقیده من هر حرکت جدیدی در هر موضعی از هنر و نه تنها ادبیات، اگر بخواهد به سرانجامی برسد نیازمند از سر گذراندن برخی تجربه هاست که در حال حاضر ما در حال گذراندن آن دوره هستیم.
چاوشی در پایان اضافه کرد که اگر شعر دهه 80 دارای اتفاقات ارزشمند در این حوزه است، تحول خود را مدیون اتفاقات هرچند بی سرانجام دهه 70 می داند.
این نشست در ادامه با شعرخوانی شاعران و نقد آثار آنان با کمک محسن محمدی و مجتبی سپید ادامه یافت.
لازم به ذکر است که نشست های ادبی یکشنبه های «کافه این» زیر نظر آکادمی سخت و ممتنع فعالیت دارد و هر دو هفته یکبار در این کافه برگزار می شود.
ضمن اینکه ورود برای عموم آزاد و رایگان است و علاقمندان می توانند جهت حضور در این نشست ها روزهای یکشنبه از ساعت 15 الی 19 به سعادت آباد، خیابان علامه جنوبی، پاساژ طوس، طبقه همکف مراجعه نمایند.
خبرنگار و عکاس: فائزه قاسم زاده
