اختصاصی ترنم شعر/ اتهامات سرقت در هنر این روزها بحثی است که مدام به روز میشود. یک روز سر از ایدههای اولیه فیلمهای سینمایی در میآورد و یک روز سر از تکنیکهای فیلمبرداری.
ادبیات و به خصوص شعر و ترانه هم از این قضیه مستثنی نیست و اتفاقی نیست که مربوط به امروز باشد. از گذشته تا امروز انواع این اتهامها وجود داشته است. یک روز ترانهسرایی مدعی میشوند معنای ترانهاش را فلان ترانهسرا استفاده کرده و یک روز اشعاری با فرمهای شبیه به هم میبینیم که شاعران بدنبال اثبات زودتر پیاده کردن ایده هستند.
در بخش سوم از پشت پرده اتفاقات ترانه “حاضر بودم” اتهام به سرقت ادبی را از زاویه دیگر میشنویم!
این روزها کار جدید فرزاد فرزین با موزیک ویدیوی متفاوتش را باید دیده باشید. آتوسا کلانتری که کارهای مختلفی در موسیقی ما دارد و در آلبوم گروه نوشه با چهار ترانه حضور داشت این روزها با آتیش فرزاد فرزین نامی برای خود دست و پا کردهاست. او بابت یکی از ترانههایش در آلبوم گروه نوشه به سرقت ادبی متهم شدهاست. کاری که آهنگسازی آن برعهده اشکان خشایی بود. پای صحبتهای او نشستیم تا ببینیم درباره حواشی پیشآمده میان او و بیتا طایی چه مسائلی را عنوان میکند.
از همکاریتان با اشکان خشایی و آلبوم گروه نوشه بگویید.
مثل همه همکاریها بین ترانهسرا و آهنگسازها بود. اشکان خشایی آهنگساز درجه یکی است و نیازی به معرفی ندارد. من داخل این آلبوم چهار کار دارم.
این را هم بگویم که خیلی ها فراموش کردیم یا در جریان نیستیم اشکان خشایی قبل از آهنگساز بودن یک ترانهسرا نیز بوده و در خیلی از ترانه ها با ترانه سرا همکاری می کند .
ماجرای پیشآمده از چه قرار است توضیحی در اینباره بدهید.
داستان نمیدانم از چه قرار است اگر قرار به مسئلهسازی اشکان خشایی بود در طول این سالها برای من هم مشکلساز میشد اما من هنوز با او درحال همکاری هستم و مشکلی با او ندارم.
در بازار موسیقی وقتی بین آهنگساز و ترانهسرا مشکلی پیش میآید، ما علاقهمند هستیم به اینکه دیگران بی خبر را وارد ماجرا کنیم. درحالیکه با گفتوگو خیلی از مشکلات حل میشود اما شاید به اشتباه به دامن زدن حواشی برای افراد بی اطلاع از تفکر خود اقدام می کنیم.
و واکنش شما نسبت به ماجرا چه بود؟
این کار به نام من ثبت شدهاست همین کافیست.
کسانی که من را میشناند برایشان اثبات شده هستم و نیازی نیست که چیزی را اثبات کنم. اگر تا امروز حرفی نزدم و مصاحبهای نکردم دلیلش این است که من علاوه بر ترانهسرا بودن، یک روانشناس هستم و اگر قرار باشد رفتارم تاثیرگرفته از آدمهای دیگر باشد، نمیتوانم به مراجعینم در اتاق درمان بگویم درباره آدمها قضاوت عجولانه نکنند.
اگر کسی با من خصومت شخصیای دارد یا مشکل کاریای دارد خوشحال میشوم به شیوه ی حرفه ای و درست پیگیری کند. نه به این شکل که کسی ناگهان درباره کار چند سال پیش من صحبت کند. به راستی کسی تاثیری در کار من نداشته است.
اما خانم طایی میگوید کار را او قبل شما نوشته بود و شما از ترانه او استفاده کردید.
همه کسانی که روی ملودی مینویسند ممکن است ملودیای به دستشان برسد که کلماتی روی آن باشد و این دلیلی بر آن نیست که آن کلمات را ترانهسرایی نوشته باشد.
خیلی از کارهایی که امروز بیرون میآید، ملودیاش پیشتر به من یا دوستانم واگذار شدهاست اما حالا با ترانهی دیگری بیرون آمده چون به هر دلیلی ترانه ما مورد قبول واقع نشدهاست.
وقتی این کار بعد از چند سال از انتشار در سریال همگناه پخش شد، ملودی تازه برایشان تجدید خاطر شد. اما در نهایت شعری که کار شد تماما برای من بود. مدارک آن هم موجود است که کار به نام من ثبت شدهاست. من حق میدهم به او چون برای خیلیهامان پیش میآید، ملودی آشنا به گوشمان بخورد و ترانهای از خودمان یادمان بیاید ولی اگر شک و شبهه ای هم بوده باید با آهنگساز مطرح می شده نه من .
و واکنش دوستانتان در قبال این اتفاق چه بود؟
خیلی از دوستان میگویند چرا واکنشی نشان ندادی ولی حرفه ای ترها گفتند سکوت کن چرا که حرفه ای تر است. میدانم کسی که حق با او باشد رفتار سنجیدهای بروز میدهند و اسیر حواشی و بدنام کردن دیگران نمیشود. من برای تمام شاعران و ترانهسرایان احترام قائلم، خصوصا خانمها ،حتی برای این فرد و تمام افراد هم فکر با ایشان ودر خود نمی بینم قلم یا شخصیت کسی را پوچ و پایین خطاب کنم.
در این ماجرا من کامنتهایی دیدم، استوریهایی دیدم که در آنها توهین هایی به من شدهبود که از یک هنرمند بعید بود. متاسفانه در موسیقی ما فضایی ایجاد شده که ما میل به حسادت داریم که این از ناخوداگاه ما میآید و منشا روانشناسانه دارد.
جالب است ما چشممان را روی شواهد میبندیم و با گوشهایمان قضاوت میکنیم.
یاد شعری از مولانا میافتم :” کرد مردی از سخن دانی سوال/حق و باطل چیست ای نیکو مقال / گوش را بگرفت و گفت این باطل است/چشم حق است و یقینش باطل است” ما بدون اینکه ببینیم و بدانیم و بپرسیم، آدمها را به آن شکلی که دوست داریم و یا ساده تر است قضاوت میکنیم.”
یعنی معتقدید به ناحق مورد قضاوت قرار گرفتید؟
بله ولی خیلی متعجب نشدم چون در فضای حرفه ای برای خیلی ها پیش میاید که قضاوت نادرست شوند.ولی آنها من را میسازند و باعث میشوند بیشتر در اعمالم ریز شوم. من به خدا میسپارمشان. مشکلی هم با این حواشی ندارم، دوستانی، دوست داشتند با تیترها و هشتگ های توهین آمیز بازدید صفحهشان بالاتر برود و برایش هم هرکاری میکنند. نه صرفا این خانم بلکه خیلی از دوستان.
پس چرا توضیحی در اینباره به مخاطبین ارائه نکردید؟
مخاطبی ارزشمند است که خودش بسنجد و یک طرفه قضاوت نکند. خیلی از عزیزانی که دیگر در کشور جایگاهی ندارند، قربانی قضاوتها شدهاند.
خیلی از دوستانی که من را میشناختند و در زمینه موسیقی از برترینهای ایران هستند به من گفتند برای ما هم پیشآمده این اتفاقات، اقدامی نکن. من هم از توضیح به شما فقط خواستم یک بار برای همیشه از آنجایی که برای پایگاه شما احترام قائلم و با اشکان خشایی هم مشورت کردم این مصاحبه انجام شود که ادای احترام به مخاطبین با ارزش باشد وگرنه حرفی برای زدن نبود چون همه چیز مشخص بود و اصولا از نظر من رفتار غیر حرفه ای شیوه ای است که از سمت دوستان پیش گرفته شده در ملا عام ولی متاسفانه ما آیینه ی خوبی در افکارمان برای اعمال خود نداریم و قضاوت دیگران ساده ترین راه است.
ولی حتی اگر واقعا در موارد دیگر این قضیه برای افراد دیگر پیش بیاید مسلما ترانه سرا بی اطلاع است .
برگردیم روی خود ترانه، بیشتر درباره خود ترانه توضیح میدهید؟
این ترانه روی ملودی نوشته شده در این قضیه که روی ملودیاست اصلا بیتی از کسی روی کار نبودهاست و قضیه هرچیزی بودهاست به من ربطی ندارد. چهره من را هم به گونهای پررنگ کردند که گویا من ترانهسرا، خواننده، آهنگساز و کارگردان سریال بودهام. چون مطمئن بودند کم خطرترین فرد هستم چون هم صنف او بودم. اگر آهنگساز بودم، میتوانستم کارش را دچار مشکل کنم اما چون بیضرر بودم هر تهمتی خواستند به من زدند و افرادی پشت خود به راه انداختند که بگویند این افراد هم حامی من هستند.
من قرار نیست مثل فرد دیگری رفتار کنم چون برایشان احترام قائلم با تمام این بی مهری ها به قلم و هنرشان ارزش قائلم.
بگذارید دقیق تر بپرسم، اشکان خشایی کار را بصورت معر در اختیار شما قرار داد؟
بله اما معر به این شکل نیست تمام کار ترانه داشته باشد یا کلمه داشته باشد.
و شما چقدر از معر اشکان خشایی در ترانه خود استفاده کردید؟
از خود معر نمیشود گفت، من صرفا ملودی را در نظر گرفتم. شاید در حد دو سه کلمه یا نیممصرع بودهاست اگر بودهاست.
و زمان این همکاری به چه تاریخی بر میگردد؟
این کار را فکر کنم اشکان خشایی شش سال پیش یا بیشتر ساخت. مثل خیلیها که به چند ترانهسرا میفرستند، برای من فرستادند ولی واگذاری کار برای حدود چهار سال پیش بود که صورت گرفت.
نکتهای هست که از بحث جامانده باشد؟
برای من کاری که انجام میدهم، قلبا عشق و دوستی و آرامش و احترام است چون هنر تعریفی جز این نمیتواند داشته باشد. تلاشم بر این است که قبل از اینکه هنرمند باشم یک انسان باشم. اینکه صرفا تعدادی کار هنری دارم باعث نمیشود هنرمند خطاب شوم. من هنرمند بودنم را علاوه بر شعرهایی که مینویسم در رفتار و منشی که پیش می گیرم نشان میدهم و به نظرم اینجاست که یک فرد نشان میدهد هنرمند واقعی کیست.
ما حتی بی مهری های روزگار هم در شعرهایمان گره می زنیم.
و در آخر برای همه ی آن ها که چشم و گوش بسته و یک طرفه قضاوتم کردند نیز آرامش و توفیق دوچندان برای پرداخت به مسائل خود آرزو دارم .با احترام .
بخش سوم این مصاحبه را خواندید. گویا همه چیز واضح است. اما آیا واقعا همه چیز واضح است؟ برای روشن شدن ماجرا باید پای صحبتهای هر سه طرف ماجرا نشست.
پایگاه خبری ترنم شعر در بخش اول، گفتوگویی با بیتا طایی، ترانهسرایی که میگوید این کار از او دزدیده شده و در بخش دوم گفتوگویی با اشکان خشایی، آهنگسازی که از متهمان این اتفاق است، ترتیب دادهاست که آنها را میتوانید با کمک لینک مندرج دنبال کنید.
گفتگو با بیتا طایی http://www.taranomesher.ir/sl/n/478
گفتگو با اشکان خشایی http://www.taranomesher.ir/sl/n/479
لازم به ذکر است پس از وقفهای طولانی در انجام مصاحبه به دلیل پیگیری قانونی از سوی آتوسا کلانتری، این مصاحبه بعد از انتشار بخشهای اول و دوم مصاحبه صورت گرفتهاست.
گفتگو: محمدرضا داداشی آذر